DEPREMDEN ÖNCE NE YAPMALIYIZ?

İzmir depreminde daha önceki depremlerden yeterince ders alamadığımız ve hala deprem öncesi önlemlerde eksikliklerimiz olduğunu hep beraber gördük. Ne yazık ki yine arama kurtarma çalışmaları umudumuz oldu. Hâlbuki zamanında kontroller uygun şekilde yapılıp kusurlara müdahale edilseydi arama kurtarma ekiplerine bu kadar iş düşmeyecekti... 

Deprem üzerinde yaşadığımız toprakların bir gerçeği, on binlerce yıldır yaşanıyordu bundan sonra da yaşanacak. Günümüz teknolojisi ile depremleri önlemek, kontrol etmek veya zamanını tam olarak tespit etmek mümkün olmasa da yıkım gücünü en aza indirecek koruyucu önlemleri almak mümkün. 

Deprem öncesi önlemlerin içinde en önemli kısım inşaat teknikleri, uygun imar planları ve denetim ile ilgili. Ancak ev içinde de bizlerin alabileceği basit önlemler var. Bunları hep beraber hatırlayalım isterseniz; 

Deprem sırasında basit eşyalar bizi ölümcül şekilde yaralayabilir. Aslında en doğrusu eşya sayısını en aza indirmek. Ama bunu yapamıyorsak öncelikle büyük ve devrilebilecek dolap, büfe gibi eşyaları duvara ve birbirine sabitlemeliyiz, aralarında boşluk kalırsa dolgu malzemesi koymalıyız. Yine raflardan veya dolap üstlerinden kayıp düşebilecek eşyaları yapıştırarak sabitlemeli ya da raf önlerine tel, bant gibi bariyer koymalıyız. İçinde ağır eşyalar olan dolapların kapaklarının sarsıntı anında kendi kendine açılmayacak şekilde kapalı tutacak kilit, sürgü vb. kullanmalıyız. Tavan ve duvarlardaki eşyaların (avize, klima vb.) ağırlıklarını taşıyabilecek kancalarla desteklendiğinden emin olmalıyız. Tüm bunlar gibi yuvarlanıp düşebilecek ağır veya hasar verebilecek eşyaların hepsini ya sabitlemeli ya da bariyerlerle desteklemeliyiz. Daha ufak kırılabilecek veya kesici delici olabilecek eşyaları kutulara koymalıyız. Tahriş edici, yanıcı, patlayıcı ve zehirli maddeleri kırılmayacak kaplarda saklayıp düşüp dökülmeyecek şekilde yerleştirilmeliyiz. Yatakları pencere yanına yerleştirmemeli üzerine ağır raf veya yanına dolap koymamalıyız... Yani kabaca deprem sırasında üzerimize eşyaların düşmemesi için önlem almalıyız.

Gaz kaçağı ve yangın tehlikesine karşı otomatik kapanan gaz vanaları ve elektrik sigortaları kullanmalıyız. Bina içinde yeri belli olan, kolayca ulaşılabilen, duvara sabitlenmiş, bakımı düzenli yapılan yangın söndürme cihazları koymalıyız.   

Daha önemlisi acil durumda binadan çıkış yolları önceden yönetimce belirlenmeli, karanlıkta görülebilecek şekilde işaretlenmeli, yol her zaman açık ve yeterince geniş olmalı, acil çıkış kapıları dışarı açılmalı ve kilitlenmemelidir. Yönetimce belirlenen toplanma noktaları önceden öğrenilmeli en uygun ve yakın olana panik yapmadan gidilmelidir.

En önemlisi evde, okulda, iş yerinde, apartmanda her zaman bir afet planı oluşturulmalı ve plan doğrultusunda belli aralıklarla (6 ay) düzenli tatbikatlar yapılmalıdır. Evde, işyeri veya okulumuzda deprem olduğunda nasıl davranacağımızı beraber konuşup kafamızda otomatik hale gelinceye kadar tekrar etmeliyiz. Bununla beraber önemli belgelerimizin (kimlik, tapu, diploma, sigorta belgeleri, banka cüzdanı vb) kopyalarını hem evde su geçirmez ambalaj içinde saklayalım hem de ev dışında mümkünse güvendiğimiz bir kişide de bulunmasını sağlayalım. 

Bir de unutmadan önemli bir ayrıntıyı hatırlayalım: deprem çantamızı her daim hazır tutmak hayat kurtarıcı olabilir!

DEPREM ÇANTAMIZ NE ALEMDE?

Deprem çantamız hazır mi? Hazır ise nerede? Peki, içine neler koyuyorduk?

• Su (kişi başi en az 2 litre)
• Para
• Önemli belge kopyaları (kimlik, tapu, banka cüzdanı, diploma, ruhsat, sigorta belgeleri...) 
• Belgeler için su geçirmez poşet
• Varsa araç veya diğer ev anahtarlarının yedekleri
• Telefon (unutmayın telefonunuz içinde sim kart olmasa bile 112 acil durum araması yapabilirsiniz!)
• Depo şarj aleti
• Düdük
• Hemen bozulmayacak yüksek kalorili yiyecekler (kuruyemiş, çikolata, helva, konserve…)
• Çok amaçlı çakı
• Tabak, çatal, kaşık…
• Sürekli kullanılan hayati ilaçlar (Astım, ritm bozukluğu, nöbet, tansiyon, şeker hastalığı vb için)
• İlk yardım çantası 
• Boyunluk, maske
• El feneri, pilli radyo ve yedek piller
• Çakmak
• Battaniye
• Havlu
• Yağmurluk
• İklime göre giysi
• Ayakkabı
• Uyku tulumu
• Çadır
• Islak mendil, tuvalet kâğıdı, ped, sabun, dezefektan gibi temizlik malzemeleri
• Kalem, kâğıt
• İş eldiveni
• Çamaşır ipi
• Çengelli iğne
• Koli bandı
• Bebek varsa mama, biberon, bez, kıyafet, ilaç vb.

Unutmayın eğer depremde eviniz yıkılırsa bir anda her şeyinizi kaybetmiş olursunuz, dolayısıyla o an için en önemlisi hayatta kalmanızı sağlayacak temel maddeler ve hayata yeni baştan başlamak için ihtiyacınız olan belgeler olacaktır. Mümkünse bu belgelerin kopyalarını başka bir bölgede güvendiğiniz bir kişi veya yerde muhafaza edin. Deprem çantanızı buna göre hazırlayın ve malzemeler kabaca sizleri 72 saat kadar idare edebilecek miktarda olsun. 

Deprem çantanızı kolay ulaşılabilir bir yerde bulundurmayı unutmayın! 

DEPREM OLURKEN NE YAPMALIYIZ?

Öncelikle SAKİN olmalıyız!

BİNA İÇİNDEYSEK

YAŞAM ÜÇGENİNİ hatırlamalıyız. Bulunduğumuz yerde çamaşır makinası, buzdolabı, masa, büyük sandık, geniş koltuk gibi ağırlık taşıyabilecek eşyaların yanına çömelip başımız iki elimiz arasında cenin pozisyonu alıyoruz ve bekliyoruz: ÇÖK-KAPAN-TUTUN! Böylece üzerimize beton bloğu düşmesi halinde arada kalacak üçgen şeklindeki boşlukta kalarak hayatta kalma şansı elde ediyoruz. 

Deprem durunca; bina içindeysek

• Merdiven ve çıkışlara koşmuyoruz! 
• Balkondan veya pencereden atlamaya kalkmıyoruz!
• Asansöre kesinlikle binmiyoruz! 
• Kibrit, çakmak vb yakmıyoruz, elektriği açmıyoruz!
• Otomatik kapanmıyorlarsa gaz vanası, elektrik sigortaları, su vanaları kapatıyoruz!
• Soba, ısıtıcı, fırın vb cihazları kapatıyoruz!
• Telefonu gereksiz ve uzun kullanmıyoruz!
• Pencere ve camlardan uzak duruyoruz!
• Gerekli eşyamızı (Deprem çantamız!) alıp önceden belirlenen acil çıkış yolunu izleyerek en uygun toplanma noktasına gidiyoruz!

AÇIK ALANDAYSAK

• Duvar, direk, ağaç, bina, enerji hattı gibi üzerimize yıkılabilecek şeylerden uzaklaşıyoruz
• Yüksek binalardan üzerimize bir şey düşme olasılığına karşı dikkat ediyoruz 
• Taş ve kaya düşebilecek, toprak kayması olabilecek bir yerdeysek güvenli bir yere doğru uzaklaşmaya çalışıyoruz
• Deniz kıyısından uzaklaşıyoruz
• Yol çökmesi, doğalgaz hattının patlaması vb olasılıklarına karşı dikkatli olmaya çalışıyoruz 

ARAÇ İÇİNDEYSEK

• Bulunduğumuz yerin güvenli olduğunu düşünüyorsak aracı yolun kenarına sağa çekip duruyoruz
• Anahtarı kontakta bırakıp camlar kapalı şekilde deprem bitene kadar araçta bekliyoruz sonra açık alana gidiyoruz
• Güvenli yerde değilsek (binaların olduğu bir mahalle, enerji hatlarının, direklerin vb. olduğu yerler, köprüler vb.) kontak anahtarını üzerinde bırakarak aracı terk ediyoruz ve açık alana geçmeye çalışıyoruz
• Tünel içindeysek araçtan çıkıp aracı yaşam üçgeni kurmak için kullanıyoruz. Aracın yanına yan yatıp baş ve boynumuzu ellerimizle koruyup cenin pozisyonu alıyoruz  
• Benzer şekilde kapalı bir garaj veya otoparkta isek araçtan çıkıp hemen yanına yatarak cenin pozisyonu alıyoruz bu şekilde üzerimize bir şey çökmesi halinde araç içinde ezilmekten kendimizi kurtarıyoruz

METRO VE TREN GİBİ TOPLU TAŞIMA ARAÇLARINDAYSAK

• Panikle çıkışa koşmuyoruz
• Gerekmedikçe metro ve trenden çıkmıyoruz, aniden çıkarsak raylardaki elektriğe kapılabilir veya ters yönden gelen aracın altında kalabiliriz.
• Sarsıntı bitene kadar iyi bir şekilde tutunup görevlilerden gelecek talimatlara uymalıyız

DEPREM BİTİNCE NE YAPMALIYIZ?

Kapalı Alandaysak

• Kendi güvenliğimizden emin olalım
• Çevremizde yardım ihtiyacı olanlar var mı bakalım
• Gaz kokusu varsa vanayı hızlıca kapayıp cam ve kapıları açalım sonrasında hemen binayı terk edelim ( gaz kaçaklarına bağlı yangın çıkması deprem sonrası sık görülür!)
• Her hangi tehlikeli bir maddenin döküldüğünü görürsek temizleyelim
• Telefon ahizeleri yerinden oynamışsa düzeltelim
• Deprem çantamızı alıp önceden belirlenmiş toplanma noktasına doğru gidelim
• Kitle iletişim araçlarından yapılan uyarıları dinleyelim
• Cadde ve sokakları kapatmayalım
• Deprem sonrası artçı depremler olacaktır bunlar sona erene kadar hasarlı binalara girmeyelim 

Açık Alandaysak

• Çevremizdeki hasarlı alanlara dikkat edelim mümkünse not edelim
• Hasarlı binalar ve enerji nakil hatlarında uzak duralım
• Hasarlı yapıların yakınında sessiz olalım
• Önce Acil Yardıma ihtiyacı olanlara yardım edelim
• Sonra toplanma alanına gidelim
• Yardım çalışmalarına katılalım

Göçük Altındaysak

• Sakin olalım ve kendi durumumuzu kontrol edelim
• Hareket kabiliyetiniz kısıtlanmışsa zorlamayıp kurtarma ekiplerini bekleyelim, kontrolsüz yapılan hareketler durumunuzu kötüleştirebilir, daha fazla şey üzerinize çökebilir
• Enerjimizi tasarruflu kullanalım
• El ve ayaklarımız serbestse boru, kalorifer benzeri şeylere vurarak gürültü yapmaya çalışalım
• Kurtarma ekiplerinin seslerini duymaya çalışalım, enerji ve sesimizi kontrollü kullanarak sesimizi duyurmaya çalışalım

Deprem kuşağında yer alan bir ülkemiz olduğu için onunla birlikte yaşamayı öğrenmeliyiz. Deprem bizim için beklenmedik bir felaket olmaktan çıkıp her zaman hazırlıklı olduğumuz bir doğa olayı haline gelmelidir. Bundan sonraki depremleri çok daha az hasarla geçirmek dileğiyle…