Kabaca vücut sıcaklığının normalin altına düşmesi durumu olarak bilinen hipotermi ciddiye alınmadığında kişinin ölümüne sebep olabilir. Özellikle kış aylarında sokakta yaşayan ve dağda kaybolup mahsur kalan insanların ölüm sebeplerinin başında gelir. Bunlarla beraber yaz aylarında bile suda boğulma sanılan vakalarının altından hipotermi çıkabilir. 

Tanım itibarıyla normalde 36-37°C olan vücut sıcaklığımızın 35°C altına düştüğünde meydana gelen tıbbi durumdur. Çoğu zaman sebep kar, yağmur, rüzgâr nedeniyle soğuk havaya veya soğuk suya maruziyettir. Vücut sıcaklığı düştükçe hastalığın ciddiyeti ve ölüm riski artar. Bu düşme derecesine göre de hafif, orta ve ağır hipotermi olarak sınıflandırma yapılmıştır. İsviçre sistemi de denilen Uluslararası Dağcılık için Acil Tıp Birliğinin hazırladığı sınıflama ise hafif, orta, ağır, çok ağır ve ölü olmak üzere 5 dereceden oluşur. 

Titreme, uyku hali, konuşmada ağırlaşma, el ve ayaklarda ağırlık hissi, derin nefes alma ihtiyacı, istemsiz el ve ayak hareketleri ve davranış değişiklikleri gibi belirtiler olabilir. Bu belirtiler normalde de soğuk havada görülebileceği için hipotermi fark edilmeyebilir. Şüphelenmede en önemli işaret üşüme hissidir. Artık üşüme hissimiz kaybolmaya başladıysa hipotermiye girmişiz demektir. Devamında titreme kaybolur ve uyku hali başlar. Sonrasında da bilinç kaybı gelişir ve hayati bulgular zayıflamaya başlar.  

Hafif hipotermide kişi uyanıktır ve titreme görülür.  Orta dereceli hipotermide titreme kaybolur ve uyku hali ve bilinç bulanıklığı başlar, vücut sıcaklığı 32°C altındadır. Sıcaklık 28°C altına düştüğünde bilinç kaybı oluşur ve ağır hipotermi olarak isimlendirilir. Vücut sıcaklığı 20°C altına indiğinde yaşam belirtileri zayıflar veya kaybolabilir ve hastanın resüsitasyon (yeniden canlandırma) ihtiyacı gelişir. Bu durum çok ağır veya derin hipotermi olarak isimlendirilir. Eğer vücut sıcaklığı 13,7°C altına düşerse artık resüsitasyon mümkün olmayabilir. 

Korunmak için soğuk ve yağmurlu havalarda uzun süre dışarıda kalınacaksa özelikle ısı kaybının en çok olduğu bölgeler olan baş ve boyun bölgemizi koruyacak bere, boyunluk, balaklava (boynu ve yüzü kapatan kar maskesi), su geçirmeyen ısı yalıtımı güçlü olan mont, altlık ve bot giymek gerekir. Hipotermiye girdiğini düşündüğümüz kişilerin hızlı bir şekilde kurutulup ısınmalarını sağlamak gereklidir. Kapalı sıcak bir yere alınmalı, Islak kıyafetler çıkarılmalı, kuru kalın mümkünse yün kıyafetler giydirilmeli, kişi battaniyeye sarılmalı, kafein ve alkolsüz sıcak içecekler içirilmeli ve hızlıca profesyonel tıbbi müdahale alınabilecek merkeze götürülmelidir. Bilinç kaybı oluşmuş kazazedelere herhangi bir şey içirilmeye çalışılmamalıdır ve resüsitasyon eğitimi almış birinin müdahalesi gerekli olabilir. Bu tip hastalara acil tıbbi müdahale gereklidir o yüzden olay yerinde çok fazla vakit kaybedilmemedir. Orta veya ağır hipotermide olan bu tip hastalarda ciddi hipotansiyon ve aritmiler görülebilir ve ölümcül olabilir. 

Kış veya yaz tatilimizin kâbusa dönüşmesini istemiyorsak riskli davranışlarda bulunmamalıyız, doğada soğuğa uzun süre maruz kalacaksak gerekli donanımımız olmalı ve mümkünse tek başımıza hareket etmemeliyiz. Hava durumu hızlı değişmeler gösterebilir ve bir anda beklemediğimiz şekilde dağ veya açık denizde mahsur kalabiliriz, ne kadar bilgili ve tecrübeli olsak da hipotermi ölümcül bir risk faktörüdür. Bunlarla beraber sokakta yaşamak zorunda olanlar için de soğuk hava ölümcül bir gerçektir ve bu konuda farkındalığın artırılması gerekmektedir. 

Geçtiğimiz hafta sonu Kadıköy’de hayatını soğuktan donarak kaybeden sokak sanatçımız Sami Babacan‘ın anısına...