Tüm dünyada ve ülkemizde, yeryüzünün tüm dengelerini olumsuz şekilde etkileyen, dünyamızın fazla ısınmasına ve iklim değişikliklerine yol açan insan kaynaklı karbon emisyon hacimlerinin düşürülmesi için gayret gösterilmektedir.

Bu tür çalışmaların bireylerden başlayıp her sektörün dahil olduğu topyekûn bir ulusun ortak kararlılık ve katkıları ile başarı kazanabileceği açık bir gerçektir.

Bu çalışmalarda her kurum, her sektör ve kesim üzerine düşen ödevleri yaptığında ve pozitif bir koordinasyonla yol alındığında hedefe ulaşmak kolaylaşır.

Ekim 2019’da Kopenhag’da düzenlenen “C40 Belediye Başkanları Zirvesi’ne katılan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Ekrem İmamoğlu tarafından “Deadline 2020” Taahhüdü imzalanarak İstanbul’un 2050 yılı için “karbon nötr” ve “dirençli şehir” olma hedefi kabul edildi.

İBB bu doğrultuda hazırladığı İstanbul İklim Değişikliği Eylem Planı kapsamında 2030 yılına kadar sera gazı emisyonunu 2019 seviyesine göre %52,2 oranında azaltmayı ve 2050 yılı için karbon nötr olmayı hedefliyor.

Elbette ki hedef belirlediğiniz, strateji ürettiğiniz ve iddialı olduğunuz bir alanda yapacağınız uygulamaları takip edip, başarı veya başarısızlık oranlarını görebileceğiniz takip veya izleme raporları hazırlarsınız.

İBB de bu konuda bir çalışma yapmış. 2022 yılı açısından bir izleme raporu hazırlanmış.

İBB İklim İzleme Raporu 2022' de bulunan çok sayıda faaliyetten fikir vermesi bakımından sadece birkaç örnek aktarayım;

İstanbul Büyükşehir Belediyesi, yenilenebilir enerji üretimi ve kullanımının artırılması için 2024 yılı sonuna kadar elektrik tüketiminin %18’ini yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılamayı hedeflediğini belirtmiş. Bu amaçla spor tesislerinin, kültür merkezlerinin ve hizmet binalarının enerji etüt çalışmaları yapıldığını yazmışlar.

Ayrıca, Bayrampaşa Kentsel Dönüşüm Projesi, enerji verimliliği ve sürdürülebilirlik ilkeleri çerçevesinde tasarlanarak 2021 yılının aralık ayında tamamlandığı belirtilmiş.

Blok çatılarına yerleştirilen güneş panelleri ile tüketilen enerjinin güneşten karşılanması sağlandığı raporda yazılı.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve Özyeğin Üniversitesi ortaklığıyla, Avrupa Komisyonu’nun H2020 PCP çağrısı kapsamında desteklenen procuRE projesinin Türkiye ayağı yürütüldüğü belirtilmiş.

H2020 programı kapsamında yer alan “Binalarda %100 Yenilenebilir Enerji Kullanımında Yenilikçi Çözümlerin Tedariki” projesi “Düşük Karbon Emisyonu, İklime Dirençli Gelecek” ana başlığı altında “Güvenli, Temiz ve Verimli Enerji” alt başlığı altında 7 ülkede (Slovenya, İspanya, Almanya, Portekiz, İsrail, Türkiye, İtalya) bulunan 9 ortak ile yürütüldüğü eklenmiş.

ProcuRE projesinin 1 Aralık 2020 tarihinde başladığı ve 31 Mayıs 2024 tarihinde sonlandırılacağı söylenmiş.

 

Yukarıdaki tablo İstanbul Büyükşehir Belediyesi İklim İzleme Raporu 2022 yılı verilerine ait 84.sayfada yer almaktadır.

Tabloda dikkatimi çeken şey, bazı bilgilerin veri yılı olarak 2023 girilmiş olması.

2022 yılına ait bir izleme raporunda 2023 yılı verisi nasıl olabilir? Eminim bir izahı vardır ama ben mantıksal bir çıkarım yapamadım.

Bunun dışında tabloda İstanbul’a ait karbon emisyon oranları toplam ve kişi başı olarak net biçimde verilmiş.

Bununla ilgili çok sayıda faktörün de bilgisi tabloda alt alta maddeler halinde var.

Sonuç olarak şu temel sorularla bu analiz yazısını sonuçlandıralım:

• İBB olarak Ekim 2019’da Kopenhag’da düzenlenen “C40 Belediye Başkanları Zirvesi’ne katılan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Ekrem İmamoğlu tarafından “Deadline 2020” Taahhüdü imzalanarak İstanbul’un 2050 yılı için “karbon nötr” ve “dirençli şehir” olma hedefi kabul edilmeden önce, bu konu ile ilgili bakanlıklarla görüş, katkı, iş birliği ve koordinasyon anlamında bir görüşme yapılmış mıdır? Yapıldı ise görüşmelerin sonuçları nelerdir?
• 2022 İzleme Raporunda belirtilen faaliyetlerin ne kadarı ilgili bakanlıklarla direkt veya dolaylı iş birliği ile yapılmıştır?
• İstanbul gibi Türkiye’nin Sanayi ve Mali açıdan en büyük oranına sahip olan bir şehrin karbon emisyon düşürme hedefi, mevzuat, imkân ve idari olarak sadece İBB üzerinden başarılabilmesi mümkün müdür?
• Raporda İSKİ Abone Hizmetleri Tarife ve Uygulama Yönetmeliği 51.maddesi ile 1.000m²’ nin üzerindeki parsellerde, binaları zemin suyundan korumak, yağmur suyunu hasat etmek amacıyla düzenleme yapılmış, 01/03/2021 tarihi itibariyle yağmur suyu hasadı proje onayı zorunluluğu getirildi ve yönetmeliğin tarif ettiği koşullardaki yapılarda %100 oranında uygulanması hedeflenmiştir. Yağmur suyu hasadı ile ilgili olarak, 11 Temmuz 2021 tarihinde Planlı Alanlar  İmar Yönetmeliğinde yapılan değişiklikler uyarınca 2.000 m²’ den büyük parsellerde yapılacak yapıların mekanik tesisat projelerinin; çatı yüzeyinden toplanacak yağmur sularının  gerekmesi halinde filtre edilerek bir tankta toplanması ve bina tuvalet  sifonlarında kullanılması amacıyla yağmur suyu toplama sistemi içermesi zorunlu olup  İSKİ ruhsatlan dırma ve yeni bina bağlantı işlemlerinde bu hususu dikkate almaktadır, yönetmeliğin tarif ettiği koşullardaki yapılarda % 100 oranında uygulanması hedeflenmiştir denilmektedir.

Bu konuda kaç adet uygulama yapılmıştır?

• SECAP (Sürdürülebilir Enerji ve İklim Eylem Planı) hazırlık sürecinde İstanbul’un bölgesel olarak iklim değişikliği risklerine karşı olan kırılganlığını detaylandırmak için 4 harita çalışılmıştır.

Bunlar;

1. Biyoçeşitlilik Kalitesi
2. Isı Adası Etkisi
3. Kıyı Selleri
4. İç Seller

Bu haritalar tamamlanmış mıdır, nereden ulaşılabilmektedir?

• 2022 İzleme Raporunda hedeflerin başarı yüzdesi ve ilerleme açısından oransal rakamlar verilirken;

2019 baz yılında İstanbul’daki toplam emisyon miktarı yaklaşık olarak 50,9 MtCO²e’dir.

Kişi başına düşen tCO²e miktarı ise 3,3’ tür

2020 yılı toplam sera gazı emisyon miktarı ise 47.880.005 tCO²e’dir.

2021 yılı toplam sera gazı emisyon miktarı yaklaşık olarak 50,6 MtCO²e ve kişi başına düşen tCO²e miktarı ise 3,2 olmuştur.

Bu rakamların sektörel bazlı ayrıntıları raporda verilmektedir. İBB bu sektörlere yasal yetki, çalışma, gayret ve yaptırım açısından tek başına bu kadar başarı sağladığına göre, devletin ilgili temel bakanlık ve kurumları ile ortak bir çalışma ve indeksleme yapmış olsaydı tahmini olarak sonuç ne olurdu?

• 2022 yılı izleme raporundan sonraki izleme raporu hangi yıl hazırlanacaktır ve bunun periyodu ne olacaktır?